WHITE SAPOTE
Genel Bilgiler
White sapote 4.5-18m yüksekliğe kadar büyüyebilen bir ağaçtır. Küçük çiçekleri geniş gruplar halinde ve birleşik salkım şeklindedir. Çiçekler hem dişi hem erkek veya tek cins olabilirler ve kokusuzdurlar. Meyveler çiçekten sonra 6-8 ay içersinde olgunlaşırlar. Yeşil, sarı ve ara tonlarda değişik çeşitleri vardır. Meyveler yumuşamaya başladığı zaman hasat edilirler. Fazla beklendiği takdirde meyveler yere düşer ve yumşak oldukları için ezilirler. Yetişmiş ağaçlar her yıl yüzlerce kilo meyve verirler. Ağaçlar -6 dereceye kadar soğuğa kısa bir süre de olsa dayanabilirler.
Meyveleri yuvarlak , oval veya yumurta şeklindedir. Kabuğu yumşaktır fakat yenilmez.
Orijin ve Yayılış
White Sapote Meksika’ nın merkezi bölgelerinde yabani olarak bulunur ve yetiştiriciliği yapılır. Guatemala, El Salvador ve Costa Rica’ da ve Güney Amerika da da yetiştiriciliği yaygındır. Yeni Zellanda ‘nın Gisborne bölgesinde de ticari olarak yetiştirilir. Akdeniz Bölgesi ve -6 dereceden düşük sıcaklıkları görmeyen diğer kıyı bölgeler yetiştiricilik için uygundur. İsrail’de 1935 den sonra değişik çeşitleri yetiştirilmeye başlanmıştır. Ağaçlar kıyı bölgelerinde çok iyi gelişirler.
Tozlanma
Bazı çiçekler polen partikülleri taşımazlar; bazıları ise çok sayıda taşır. Meyve tutması için gereken polen veya çarpraz döllenme eksikliği olgunlaşmadan meyvelerin dökülmesine neden olur.
İklim
White Sapote, tropik değil sub tropik olarak sınıflandırılır. Doğal ortamda 600-900 m yüksekliklerde bulunur. Guatemala ?da 2700 m ye kadar varlığı gözlemlenmiştir.California ?da , Hafif donlar ağaçların yapraklarının dökülmesine yol açmıştır Diğer durumlar ağacı etkilemez. Yetişkin ağaçlar -6 dereceye kadar dayanabilir.
Toprak
İyi drenaja sahip olduğu sürece kumlu, hatta killi topraklarda bile yetişebilir. Kuraklığa oldukça dayanıklıdır.
Çoğaltma
White sapote genellikle tohumdan çoğaltılır ve 7-8 yaşlarında meyve verimi başlar. Aşılama California ve Florida? da yaz ortasında yapılır. . Göz aşısı veya yan aşı en uygun yöntemlerdir. Aşılanan ağaçlar 3-4 yılda verime yatarlar. Yeni Zelanda daki ticari yetiştiriciler havai köklendirmede büyük başarı sağlamışlardır.
Kültür
California’da genç ağaçlar dikildikten sonra aşağıdan dallanması için 90 cm den tepesi vurulur. Gelişme döneminde büyümeyi teşvik için uzayan dallar budanabilir.
Gübreleme toprağa göre değişmekle beraber, yetiştiricilere turunçgillerde uygulanan yöntem tavsiye edilir. Birçok White Sapote ağacı çok az bakıma rağmen çok uzun sure yaşarlar. (100 yıl )
Sezon
Bahamalarda meyve Mayıs? ın sonlarından Ağustosa kadar olgunlaşır. Meksikada çiçeklenme Ocak ?Şubat aylarında olur ve meyveler Haziran-Ekim aylarında olgunlaşır. Floridada ise bahar ve yaz aylarında olgunlaşır. California da, ‘Pike’ ve ‘Yellow’ çiçekler baharda ve yaz sonu ile sonbaharda açarlar ve kış boyunca olgunlaşırlar. ‘Suebelle’ türü ilkbaharda 6-8 haftada ve yaz ortasında çiçeklenir . Meyveler Eylül ?Ekim aylarında olgunlaşır.
Hasat
White Sapote Hasadı Kasım-Aralık aylarında yapılmaktadır. Zamanında toplanmayan meyveler yere dökülmekte ve deforme olabilmektedir. Meyvelerin kabuğu çabuk karardığı için çok kısa sürede taze tüketim noktalarına ulaştırılmalıdır.
Dikim yeri: Yarı güneşli, güneşli alanlar
Önerilen: Büyük saksı, küçük ya da geniş bahçe yetiştiriciliğine uygun
Toprak: Besince zengin, humuslu, drenajı yüksek toprak
Büyüme hızı: Normal
Çiçeklenme dönemi: Kış-bahar-yaz aylarında
Dona dayanıklılık: Donlara dayanıklı
İklim kuşağı: Soğuğa dayanıklı türlerden olup -6 dereceye kadar dayanabilir.
Ömrü: Çok yıllık kalıcı bitki