Yaban Mersini (Blueberry) (Likapa)

 

YABAN MERSİNİ (BLUEBERRY) (LİKAPA)

FAYDALARI

Yaban mersini birçok meyveden daha fazla antioksidan içeriyor, buda yabanmersini tüketiminin önemini bir kez daha gösteriyor. Yabanmersininin birçok faydası var ama en çok nelere iyi gelmekte bir göz atalım.

1.Kan şekerini düzenler
Tip2 diyabet, insulin direnci veya metabolik sendromda düzensiz kan şekeri salgılanır. Elbette bu soruna özgü diyet programı uygulanmalıdır ama araştırmalara göre düzenli yabanmersini tüketenlerde tüketmeyenlere göre daha regüle kan şekeri salgılanmaktadır.

2.İdrar yollarını temizler
Çoğu idrar yolu enfeksiyonuna E. Coli olarak bilinen bir bakteri neden olur, idrar yoluna yapıştığından idrarla da atılamamaktadır. Yabanmersini ise doğal antibiyotik özelliği ile idrar yolunu bu bakteriden temizleyebilmektedir.

3.Görme kaybına faydalı
Yabanmersini yüksek oranda antosiyanin içermesinden dolayı görme kaybını önleyici özelliğe sahip. Makula dejenerasyonu, katarak, miyop, göz kuruluğu hatta enfeksiyonlara karşı koruyabilmekte.

4.Beyin sağlığını korur
A,B,C vitaminleri, antosiyaninler, selenyum, magnezyum, fosfor, bakır, çinko gibi önemli besin öğelerinden zengin olan yaban mersini beyin hücrelerini ve sinirlerini koruyucu özelliğe sahip ayrıca hafızayı güçlendir. Özellikle alzheimer gibi giderek artan bir hastalığa karşı koruyucudur. Çalışmalara göre düzenli yabanmersini tüketen çocukların öğrenme kapasitesi de yükselmektedir.

5.Kalp hastalıklarından korur
Lif oranının yüksek ve antioksidanlardan zengin olması nedeniyle özellikle LDL kolesterol seviyesini düşürücü özelliğe sahiptir. Bu nedenle kalp sağlığını korur. Ayrıca düzenli olarak yabanmersini tüketenlerde eNOS enzim seviyesinin de yüksek olduğu belirlenmiştir, eNOS enzimi yine kalp hastalıklarından koruyucu özelliğe sahiptir.

6.Sindirim sistemini düzenler
Lif içeriği nedeniyle sindirim sistemini düzenler, kabızlık problemi olanlarda faydalıdır. Ayrıca içeriğindeki bakır ve fruktoz nedeniyle sindirimi hızlandırır.

7.Kanserden korur
Pterostilben, ellagic asit gibi kansere karşı koruyucu içeriğiyle ayrıca C vitamininden de zengin olmasıyla özellikle kolon, rahim ve karaciğer kanserine karşı faydalıdır.

8.Doğal antidepresandır

BESİN DEĞERİ

1- 145 g ( 1 bardak ) yaban mersini karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve kalori içeriği:

1 Bardak Yaban Mersini Meyvesi  ( 145 gram)
Karbonhidrat	21	g.
Protein	1	g.
Yağ	0,5	g.
C-Vitamini	19	mg.
A-Vitamini	145	iu*
Kalori	85
*iu uluslar arası birim

2- 100 g yaban mersini su, protein, yağ, karbonhidrat, lif, kalori içeriği

100 gram yenilebilir Yaban Mersini meyvesinin içeriği
Su	83 %
Protein	0,7 %
Yağ	0,5 %
Karbonhidrat	15 %
Lif	1,5 %
Kalori	62

3- 100 g yaban mersini mineral içeriği

Mineraller (mg/100 gr)
Kalsiyum	6,00
Bakır	0,06
Demir	0,17
Magnezyum	5,00
Manganez	0,28
Fosfor	10,00
Potasyum	89,00
Selenyum	0,60
Sodyum	0,00
Çinko	0,11

Mineral ve vitaminlerce zengin olan yaban mersini sodyum içermezken  potasyum içeriği son derece yüksektir. Ayrıca, sakaroz içeriği %3 iken %48 glikoz ve % 49 fruktoz içermektedir.

4. Yaban mersini vitamin  içeriği

Vitaminler
C- Vitamini	13,00
Thiamin	0,05
Riboflavin	0,05
Niacin	0,36
Pantotenik Asit	0,09
Vitamin B-6	0,04
Vitamin A	100.00 IU
Vitamin E	1.00 mg AET

YETİŞTİRİCİLİĞİ

1. Sıcaklık:

Don olayı olmayan en az 160 günlük yetiştirme periyodu ister. Gelişmesi için 2000 gün derece sıcaklık ister. Soğuklama süresi 650-850 saat arasındadır

2. Soğuklara Dayanım:

Gözler -26.3 ila -29.1 dereceye kadar,  gövde -26.3 ila -29.1 dereceye kadar,  çiçekler -26.3 ila -29.1 dereceye kadar dayanıklıdır.

3. Gün Uzunluğu:

Uzun günler bitkideki negatif gelişmeyi teşvik ederken yaz sonları ile sonbahar aylarındaki kısa günler meyve tomurcuğu gelişimini arttırır.

4. Toprak Koşulları:

Yaban mersini organik maddece zengin ve asitli toprakları sever. Yetiştiricilik için doğal yaşam alanları veya buralara yakın yerler tercih edilmelidir.

Yaban mersini, saçak kök miktarı çok fazla olan yüzlek kök yapısına sahip bir bitkidir. Toprak tipine bağlı olarak kökleri 1 metre derine inebilmektedir. Asıl görev yapan kökler toprak tabakasının üstten 25-30 cm”lik kısmında yer alır.

Yaban mersini fidanlarının dikiminden en az 6 ay önce bahçe toprağı tahlil ettirilmeli ve pH”nın ayarlanması için gerekiyorsa 6 ay önceden kükürt uygulaması yapılmalıdır. Toprak pH”sı 5.5″in üzerinde ise kükürt uygulaması yapılarak toprak asitliği değiştirilebilir. Kükürt uygulaması ile kireçli toprakları yaban mersini yetiştiriciliğine uygun hale getirmek mümkün değildir. Dikim yapılacak toprağın pH değeri 3.7″den aşağıda ise bu durumda kireçleme tavsiye edilebilir. Yüksek boylu çalı formundaki yaban mersinileri için en uygun pH değeri 4.0-5.2 arasındadır ve optimum pH değeri  4.5″tir. Yaban mersini bahçesindeki toprağın pH değerinin yüksek olduğu durumlarda demir ve çinko eksikliği ortaya çıkar ve bu olay, yeni gelişen organları etkileyerek bitkinin gücünün kaybolmasına sebep olur.

5-Dikim, Aralık ve Mesafeler :

Bölgede kış soğukları ile muhtemelen don olaylarına bağlı olarak dikim ilkbaharda yapılabilir. Fidanlar fidanlıktaki veya saksıdaki derinlikleri kadar derine dikilmelidir. Derin dikim yapılmamalıdır. Dikim sonrası sıra boyunca 60-120 cm genişliğinde ve 15-20 cm kalınlığında maçlama yapılmalıdır.

Yaban mersini yetiştiriciliği yapılan ülkelerde dikim mesafesi sıra üzerinde 120 cm, sıralar arasında ise 300 cm olup, bu aralık ve mesafeler 150 ile 300 cm”ye kadar çıkarılabilmektedir. Yaban mersini yetiştirilicinde yaban mersini sıraları arasındaki mesafe 250 cm”den daha az olmamalıdır. Bu mesafe hasat sırasında işçilerin rahat çalışabilmesi için gereklidir.

Doğu Karadeniz bölgesinde güneşin az olmasından dolayı  meyvelerin güneş ışığından faydalanması için sıra üzeri en az 150 cm arası, sıralar arası mesafe  200 cm – 250 cm arasında olması  gerekmektedir. Sıra aralarının yönünün  güney-doğu yönünde olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Güneş ışığının sıra aralarına girmesi açısından  bu dikim şekli önerilmektedir.

1 dekar araziye  tarla yapısına ve tarlada setlerin oluşma durumuna göre bu sayı 250 – 300 adet arasında fidan dikilebilmektedir.

6. Gübreleme :

Yaban mersini yetiştiriciliğinden beklenen sonucu almak için sıkça fakat azar azar gübreleme yapılmalıdır. Yaban mersini bitkisi aşırı gübrelemeden zarar görür, hatta ölebilir. Bu konuda en ideali, başlangıçta azar azar gübre vermek ve yetiştiricilikte tecrübe sahibi oldukça kullanılan gübre tipi ile toprak yapısına bağlı olarak gübre miktarını artırmaktır. Yaban mersini, kolay çözünen ve sıvı gübrelere karşı son derece hassastır. Gübreler, bitkinin kök bölgesinde belli bir noktaya yoğunlaşacak şekilde verilmemelidir. Azotu nitrat şeklinde içeren gübreler yaban mersinine asla verilmemelidir.  Üre, kükürtle kaplanmış üre ve amonyum sülfat uygun olan gübrelerdir.

Yaban mersini fidanları dikilirken açılan dikim çukuruna ticari gübre konulmaz. Dikim sonrası yapılan sulama veya yağan yağmurlarla toprak iyice sıkıştıktan sonra bitki başına %2 oranında magnezyum içeren 12-4-8 gübresinden 30 g. verilir. Üre, organik kaynaklı veya amonyak formunda azot kullanılmalıdır. İlk yıllarda sulamanın fazla yapılması ve drenaj da iyi ise yavaş çözünen azotlu gübreler tercih edilmelidir. Gübre, bitkinin kök kısmından itibaren 60 cm uzağında açılan çiziye verilmelidir. Bu işlem Nisan, Haziran, Eylül ve Ağustos aylarında tekrarlanır. Malçlama amacıyla kullanılan materyaller hem fazla miktarda kullanılmış hem de kalın olarak serilmiş ise bitki başına 30 g. yerine 45 g. gübre verilmelidir. İkinci yıl, bitkinin dip kısmından itibaren 1 m uzakta açılan dairesel çiziye 12-4-8 gübresinden bitki başına 60 g. olacak şekilde gübreleme yapılır. Üçüncü ve daha sonraki yıllarda, bitkinin dip kısmından 120 cm uzakta açılan dairesel çiziye veya bitkilerden 90-120 cm uzakta açılan banda uygulanmak suretiyle, bitki başına 90 g. olacak şekilde gübre verilir.

Ekin Doğal Ürünlerin Notu:   Gübre seçiminde yapılacak yanlışlık fidanın kuramasına neden olabilir. Bu nedenle yanmış hayvan gübresi yada organik gübrelerin kullanılması daha doğru olacaktır.

7. Sulama :

Verim çağına ulaşmış olan bir yaban mersini bitkisi yıllık olarak 2540 mm suya ihtiyaç duyar. Bu suyun büyük kısmı yağmurlarla karşılanmalıdır. Verime yatmış bir yaban mersini bitkisi mart ayı boyunca yaklaşık olarak 15.3 mm suya ihtiyaç gösterir. Bu suyun sulamalarla veya yağmur suyu ile temin edilmesi gerekir. Yaban Mersini”nde iyi bir büyüme ile sürekli verim için büyüme periyodunca toprak neminin uygun seviyede tutulması gerekir ve sulama yapılmalıdır. Su, bahçeye yeni dikilmiş olan yaban mersini fidanlarının canlılığı için son derece kritiktir. Yaban mersini kökleri yüzlek ve çoğunlukla saçak köklerden oluşur. Bitkide kuvvetli bir gelişmenin olabilmesi için dikimi takip eden ilk 2 yıl boyunca haftada 25.4-82.6 mm suya ihtiyaç vardır. Karadeniz Bölgesinde ilk bahçe tesis aşaması olan 1-2 yıl sulama sistemi yapılmaksızın yaban mersini yetiştiriciliği yapılabilmektedir.

8. Budama :

Yaban mersinileri budama dikim ile başlar ve her yıl ilkbahar öncesi gözler uyanmadan tekrarlanır. Yaban mersini diğer meyve türlerine göre çok daha az budamaya ihtiyaç duyduklarından budama çok önemlidir. Yaban mersinleri, yeni sürgün oluşumu ve bol meyve için budanırlar budama zamanı çiçeklenme periyodu üzerine etkilidir. Sonbaharda budanan yaban mersini ilkbahar öncesi budananlara göre daha geç çiçek açarlar. Bu durum ilkbahar geç donlarının zarar riskini azaltır. Ancak sonbaharda budananlar aşırı kış soğuklarından zarar görebilir. Budama yapılmayan bitkiler erkenden uyanır ve geç soğuklardan zarar görür. Gözler kabarmaya başlayınca veya  çiçeklenme meydana geldiğinde asla budama yapılmaz.

9. Hasat :

Yaban mersini meyveleri salkım şeklinde oluşur ve bir salkımda genelde 5-100 dane (berry) meydana gelir. Yaban mersini meyveleri çeşide, budamada bırakılan odun tipine ve iklime bağlı olarak 4-12 hafta içinde olgunlaşırlar. Olgunlaşma sırasında meyveler yumuşar, reklenme artar, tatlanma meydana gelir ve taneler irileşir. Klimakterik olan yaban mersini meyveleri pembe iken toplansalar da olgunlaşmaya devam eder. Ancak tam olgunlaşmadan toplanan meyvelerin kaliteleri sürgünler üzerinde olgunlaşanlara göre daha düşüktür.

Yaban mersini meyveler farklı zamanlarda olgunlaştıkları için olgunlaşma periyodu  boyunca haftada en az bir kez hasat yapılmalıdır. El ile hasatta olgun meyveler başparmak ile işaret parmağı yardımıyla salkımdan ayrılarak avuç içine doğru yuvarlatılmalıdır. Böylece olgunlaşmış taneler salkımda kalır, hasat edilen taneler yara-bere almadan toplanmış olur. Hasat sırasında her iki elin de serbest hareket edebilmesi amacıyla sırt veya bele takılabilen kapların kullanılmasında yarar vardır. Meyveler taze tüketime sunulacaksa doğrudan satılacakları kutular içinde toplanmalıdır. Hasadı yapan kişi mümkün mertebe en az taneyi avucunda biriktirmelidir. Böylece meyveler ezilmez, bozulmaz ve tanelere çekici, sağlıklı görüntü veren pus tabakası silinmez.

Taze olarak tüketilecek yaban mersini meyvelerine bir örnek, mavi renkli, dolgun, sert, hasarsız ve temiz olmalıdır. Yaban mersini meyveleri genel olarak 0,5 litrelik plastik, karton, ağaç kaplama veya kağıt hamurundan yapılmış olan kaplara doldurulur.

Kabın üzerine gerilecek olan şeffaf film, su kaybını azaltırken meyveleri tozdan korur ve güzel görünmesini sağlar. Bu kaplar daha sonra bir sırada 12 paket alan odundan yapılmış kafesli sandıklara doldurulur.

Düz ve teraslanmış alanlarda yaban mersini hasat makineleri kullanılabilir. Hasat makinelerinin ekonomik olması için bahçenin en az 50 da olması gerekir. Ancak, makineli hasatta meyveler zarar görebileceği olgunlaşmamış meyveler de toplanabileceği ve meyvelerin raf ömrü azalacağı için işgücünü ucuz olduğu yerlerde el ile hasat tavsiye edilmelidir. Yaban mersinileri yağmurlu havalarda hasat edilmez ve hasat sonrası ön soğutma yapılarak meyvelerin bahçe sıcaklığının düşürülmesi gerekir. Böylece meyvelerin raf ömrü artmış olur.